นิร

[ระ] ว. คำประกอบหน้าคำอื่น แปลว่า ไม่, ไม่มี, ออก.

นิรคุณ [ระ] ว. ไม่มีลักษณะดี, ไม่มีคุณ, เลว, ชั่วร้าย; เนรคุณ, ไม่รู้คุณ. (ส.). นิรโฆษ [ระโคด] (แบบ) น. เสียงดัง, เสียงกึกก้อง. ว. ไม่มีเสียง, เงียบ, สงบ, สงัด. (ส.). นิรชร [ระชอน] (แบบ) น. เทวดา. (ส.). นิรชรา [ระชะรา] (แบบ) น. นางอัปสร. (ส.). นิรทุกข์ [ระ] ว. ไม่มีทุกข์. นิรเทศ [ระ] (กลอน) ก. เนรเทศ, ขับไล่ออกจากที่เดิม. (ส. นิรฺ + เทศ). นิรโทษ [ระโทด] ว. ไม่มีโทษ. นิรโทษกรรม [นิระโทดสะกำ] (กฎ) น. ตามกฎหมายแพ่ง หมายถึง การกระทำที่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่ผู้อื่น ซึ่งกฎหมายบัญญัติว่า ไม่ต้องชดใช้ค่าสินไหมทดแทน เช่น การกระทำการป้องกันโดยชอบ ด้วยกฎหมาย การกระทำตามคำสั่งอันชอบด้วยกฎหมาย; ตามกฎหมาย อาญา หมายถึง การลบล้างการกระทำความผิดอาญาที่บุคคลได้กระทำ มาแล้ว โดยมีกฎหมายที่ออกภายหลังการกระทำผิดกำหนดให้การ กระทำนั้นไม่เป็นความผิด และให้ผู้ที่ได้กระทำการนั้นพ้นจากการ เป็นผู้กระทำความผิด. นิรนัย [-ระไน] น. วิธีการใช้เหตุผลที่ดำเนินจากส่วนรวมไปหาส่วน ย่อย, คู่กับอุปนัย. (อ. deduction). นิรนาม [ระนาม] ว. ไม่รู้ว่าชื่ออะไร. นิรภัย [ระไพ] ว. ไม่มีภัย, แคล้วคลาดจากภัยอันตราย. (ส.). นิรมล [ระมน] ว. ไม่มีมลทิน, ไม่มัวหมอง, ผ่องใส; โดยปริยาย หมายความว่า หญิงสวย, หญิงงาม. (ส.). นิรมาน [ระมาน] (แบบ) ว. ปราศจากการถือรั้น, ไม่มีความดื้อดึง, ไม่ถือตัว. นิรัติศัย [รัดติไส] (แบบ) ว. พิเศษยิ่ง, ประเสริฐยิ่ง. (ส. นิรฺ + อติศย). นิรันดร, นิรันตร [รันดอน, รันตะระ] ว. ตลอดไปไม่เว้นว่าง, ติดต่อกันตลอดไป. (ป.). นิรันตราย [รันตะราย] (แบบ) ว. ปราศจากอันตราย. (ป.). นิรา (กลอน) ก. ไปจาก. ว. ไม่มี. (ส. นิรฺ). นิราพาธ [พาด] (แบบ) ว. ไม่มีความเจ็บไข้. (ป., ส.). นิรามัย [ไม] (แบบ) ว. ไม่มีโรค, สบาย, เป็นสุข. (ป., ส.). นิรามิษ [มิด] (แบบ) ว. ไม่มีเหยื่อ, ไม่มีเครื่องล่อใจ, ไม่รับสินบน; ปราศจากความยินดีอันเป็นเครื่องล่อใจ. (ส.). นิราลัย [ไล] (แบบ) ว. ไม่มีที่อยู่, ไม่มีที่ห่วงใย. (ป.). นิราศรพ [สบ] (แบบ) ว. ไม่มีเครื่องหมักหมมในสันดาน, หมดมลทิน, หมายถึงพระอรหันต์. (ส. นิราศรฺว). นิราศรัย [ไส] (แบบ) ว. ไม่อยู่เป็นที่, ไม่ติดอยู่กับที่. (ส.). นิรินธน์ [ริน] (แบบ) ว. ไม่มีเชื้อ (ใช้แก่ไฟ). (ป.). นิรินธนพินาศ [รินทะนะ] น. ความหมดสิ้นอย่างไฟขาดเชื้อ คือ ไม่ลุกลามได้อีก (มักใช้เปรียบถึงความดับกิเลสของพระอรหันต์). นิรุทกะ [รุทะกะ] (แบบ) ว. ไม่มีน้ำ. (ป.). นิโรช [นิโรด] (แบบ) ว. ไม่มีรส, ไม่อร่อย, จืด. (ป.).