ขา

๑

น. อวัยวะตั้งแต่ตะโพกถึงข้อเท้า สำหรับยันกายและเดินเป็นต้น (ไทยถิ่นอื่น ขา หมายความตั้งแต่ตะโพกถึงเข่า); สิ่งของซึ่งมีลักษณะ คล้ายขาสำหรับยันหรือรองรับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เช่น ขาโต๊ะ ขาเก้าอี้ ขาตั้ง; เรียกส่วนที่ยื่นออกไปจากส่วนใหญ่เหมือนรูปขา เช่น ขากางเกง. ขากบ น. ขาของว่าวจุฬา. ขากรรไกร [-กันไกฺร] น. กระดูกต้นคางที่อ้าขึ้นอ้าลง มีลักษณะอย่าง กรรไกร, ขากรรไตร หรือ ขาตะไกร ก็ว่า. ขากรรไตร น. ขากรรไกร. ขากอม [-กอม] ว. ขาโก่ง. ขาไก่ ๑ น. เรียกขนมปังกรอบค่อนข้างแข็ง ขนาดโตเท่านิ้วหัวแม่มือ ยาวประมาณ ๘ นิ้ว ว่า ขนมปังขาไก่. ขาขวิด ว. อาการที่เดินสะดุดขาตัวเองเพราะอายหรือรีบร้อน เรียกว่า เดินขาขวิด. ขาตะเกียบ น. ขาคนที่ลีบเล็ก. ขาตะไกร น. ขากรรไกร. ขาทราย น. ไม้ ๒ อันผูกหรือร้อยปลายให้อ้าออกเป็นง่ามสำหรับ รับหรือค้ำของ. ขานกยาง ๑ น. ปืนโบราณที่ตั้งยิงบนขาค้ำ; เรียกตรวนที่มีลูกย่าง ๒ อันว่า ตรวนขานกยาง. ขาพับ น. ส่วนของขาที่พับได้อยู่หลังเข่า. ขาม้า น. ครีบคู่ที่อยู่ตรงอกปลา, ตะเกียบ ก็เรียก. ขาลาก ว. อาการที่เดินยกขาไม่ขึ้น. ขาสิงห์ น. ขาโต๊ะ ตั่ง หรือตู้เป็นต้นที่ออกแบบให้คล้ายขาของสิงห์. ขาหนีบ น. บริเวณโคนขาด้านหน้าตรงส่วนที่ต่อกับลำตัว. ขาหมา น. ไม้ ๒ อันที่ทำเป็นขาไขว้กัน ใช้วางบนหลังช้าง สำหรับนั่ง บรรทุกของ หรือลากไม้. ขาหยั่ง [-หฺยั่ง] น. ไม้ ๓ อันผูกปลายรวมกันและกางออกไป สำหรับตั้ง หรือห้อยของต่าง ๆ. ขาอ่อน น. ส่วนหลังของขานับตั้งแต่โคนขาถึงขาพับ. ๒ น. พวก, ฝ่าย, เช่น ขานักเลง ขาเจ้าชู้; เรียกผู้ร่วมเล่นการพนันเช่นไพ่ ว่า ขา; คราว, เที่ยว, เช่น ขากลับ ขาเข้า ขาออก; (โบ) สลึง, ใช้เฉพาะ ราคาทองคำที่คิดเป็นราคาเงินบาท เศษที่เป็นสลึงเรียกว่า ขา เช่น ทองคำหนัก ๑ บาท เป็นราคาเงิน ๘ บาท ๒ สลึง เรียกว่า ทองเนื้อแปด สองขา ถ้าเป็นราคาเงิน ๘ บาท ๓ สลึง เรียกว่า ทองเนื้อแปดสามขา ขาจร [-จอน] น. ลูกค้าที่ไม่ใช่ขาประจำ. ขาประจำ น. ลูกค้าที่ติดต่อสม่ำเสมอ. ขาไพ่ น. ผู้ร่วมเล่นการพนันไพ่, ลักษณนามว่า ขา. ขาใหญ่ (ปาก) น. นักเลงผู้มีอิทธิพล, นักโทษหรือผู้กักขังที่มีอิทธิพล. ๓ ว. คำขานรับของผู้หญิง. ๔ (โบ) ส. เป็นสรรพนามบุรุษที่ ๓ แทนคำว่า เขาสองคน เช่น สองขาพ่อลูก หมายถึง เขาสองคนพ่อลูก.