อรรถ

[อัด, อัดถะ] น. เนื้อความ เช่น แปลโดยอรรถ, คำที่ยังไม่ได้

แปลความหมาย เช่น คำอรรถ. (ส. อรฺถ; ป. อตฺถ). อรรถกถา [อัดถะกะถา] น. คัมภีร์ที่อธิบายความพระบาลี, คัมภีร์ ที่ไขความพระไตรปิฎก. (ส. อรฺถ + กถา; ป. อตฺถกถา, อฏฺ?กถา). อรรถกถาจารย์ น. อาจารย์ผู้แต่งอรรถกถา. อรรถกร [อัดถะกอน] ว. ให้ประโยชน์, เป็นประโยชน์. (ส. อรฺถกร). อรรถกวี [อัดถะกะวี] น. กวีผู้มีความสามารถในการแต่งร้อยกรอง ตามความเป็นจริง. อรรถคดี [อัดถะคะดี] (กฎ) น. เรื่องที่ฟ้องร้องกันในศาล. อรรถบท [อัดถะบด] น. แก่นเรื่อง, เนื้อความ, หัวข้อ, สาระ. อรรถปฏิสัมภิทา [อัดถะ] น. ปฏิสัมภิทา ๑ ใน ๔ อย่าง คือ ๑. อรรถปฏิสัมภิทา ๒. ธรรมปฏิสัมภิทา ๓. นิรุตติปฏิสัมภิทา ๔. ปฏิภาณปฏิสัมภิทา หมายถึง ปัญญาอันแตกฉานในอรรถ คือ ความเข้าใจที่สามารถคาดหมายผลข้างหน้าอันจะเกิดสืบเนื่องไป จากเหตุ, ความเข้าใจอธิบายอรรถแห่งภาษิตย่อให้พิสดาร. (ป.). อรรถประโยชน์ [อัดถะปฺระโหฺยด] น. ประโยชน์ที่ต้องการ. อรรถรส [อัดถะรด] น. รสแห่งถ้อยคำ, ถ้อยคำที่ทำให้เกิดความ ซาบซึ้ง, ถ้อยคำที่ทำให้เกิดอารมณ์สะเทือนใจ. อรรถาธิบาย ก. ขยายความ, อธิบายความ. น. การขยายความ, การอธิบายความ.